Οι αιματολογικές εξετάσεις είναι μια ομάδα εργαστηριακών εξετάσεων που εξετάζουν τα συστατικά του αίματος για να βοηθήσουν στη διάγνωση, παρακολούθηση ή πρόληψη διάφορων καταστάσεων ή παθήσεων. Αυτές οι εξετάσεις είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για την αξιολόγηση της υγείας του αιμοποιητικού συστήματος, της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και για την ανίχνευση λοιμώξεων, αναιμιών, διαταραχών της πήξης του αίματος και άλλων διαταραχών.
Σ αυτές τις εξετάσεις η χρήση μικροσκοπίου είναι άκρως απαραίτητη γι αυτό η παρουσία της ιατρού Βιοπαθολόγου ειναι κρίσιμη .
✅ Κύριες κατηγορίες αιματολογικών εξετάσεων:
1. Γενική αίματος
Η γενική αίματος είναι μία από τις πιο συχνές αιματολογικές εξετάσεις και παρέχει μια συνολική εικόνα για τα συστατικά του αίματος.
- Αιματοκρίτης (Hct): Η αναλογία του όγκου των ερυθρών αιμοσφαιρίων σε σχέση με το συνολικό όγκο αίματος. Μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση αναιμιών ή αφυδάτωσης.
- Αιμοσφαιρίνη (Hb): Η πρωτεΐνη στα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρει το οξυγόνο. Χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης μπορεί να υποδεικνύουν αναιμία.
- Ερυθροκύτταρα (RBC): Τα ερυθρά αιμοσφαίρια, που μεταφέρουν το οξυγόνο σε όλο το σώμα.
- Λευκοκύτταρα (WBC): Τα λευκά αιμοσφαίρια, που είναι υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού ενάντια σε λοιμώξεις. Υψηλά ή χαμηλά επίπεδα μπορεί να υποδεικνύουν λοιμώξεις ή διαταραχές του ανοσοποιητικού.
- Αιμοπετάλια (Platelets): Τα αιμοπετάλια βοηθούν στην πήξη του αίματος. Χαμηλά επίπεδα μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία, ενώ υψηλά επίπεδα μπορεί να υποδεικνύουν θρόμβο.
- Μονοκύτταρα, Ηωσινόφιλα, Βασόφιλα: Υποκατηγορίες λευκών αιμοσφαιρίων που βοηθούν στην ανίχνευση λοιμώξεων ή αλλεργικών αντιδράσεων.
2. Αιματολογικές εξετάσεις για την ανίχνευση αναιμιών
Η αναιμία είναι μια κατάσταση όπου μειώνονται τα ερυθρά αιμοσφαίρια ή η αιμοσφαιρίνη στο αίμα. Υπάρχουν διάφοροι τύποι αναιμίας, και οι εξετάσεις περιλαμβάνουν:
- Μέσο όγκο ερυθροκυττάρου (MCV): Δείκτης για το μέγεθος των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Χρησιμοποιείται για την κατηγοριοποίηση της αναιμίας (μικροκυτταρική, μακροκυτταρική κ.λπ.).
- Μέση συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης σε ερυθρό (MCH): Εξετάζει το ποσό αιμοσφαιρίνης που υπάρχει μέσα σε κάθε ερυθρό αιμοσφαίριο.
- Μέση συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης σε ερυθρό (MCHC): Καθορίζει τη συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης μέσα στο ερυθροκύτταρο.
- Φερριτίνη: Δείκτης για τα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό. Χρησιμοποιείται για την ανίχνευση αναιμίας λόγω ανεπάρκειας σιδήρου.
3. Αιματολογικές εξετάσεις για λοιμώξεις και φλεγμονή
- Λευκοκυτταρικός τύπος : Μέτρηση του ποσοστού κάθε τύπου λευκών αιμοσφαιρίων (ουδετερόφιλα, λεμφοκύτταρα, μονοκύτταρα, ηωσινόφιλα, βασόφιλα) για να εντοπιστεί η αιτία μιας φλεγμονής ή λοίμωξης.
- C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP): Δείκτης για φλεγμονή στο σώμα. Αυξάνεται σε περιπτώσεις βακτηριακών λοιμώξεων, φλεγμονωδών νοσημάτων ή τραυματισμών.
- Ταχύτητα καθίζησης ερυθροκυττάρων (ΤΚΕ): Δείκτης για φλεγμονή. Αυξάνεται σε καταστάσεις όπως αρθρίτιδα, λοιμώξεις και άλλες φλεγμονώδεις καταστάσεις.
4. Εξετάσεις για τη διάγνωση θρομβοτικών διαταραχών
- Χρόνος προθρομβίνης ( PT , INR ) , χρόνος μερικής θρμβοπλαστίνης (APTT): Εξετάσεις για τη μέτρηση της ικανότητας του αίματος να πήξει. Αυτές οι εξετάσεις χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση του κινδύνου για αιμορραγία – θρόμβο. .
- Ινωδογόνο: Πρωτεΐνη που είναι απαραίτητη για την πήξη του αίματος. Αυξάνεται σε περιπτώσεις φλεγμονής, ενώ μειώνεται σε καταστάσεις πήξης ή αιμορραγίας.
- D-dimer: Δείκτης για την ενεργοποίηση του ινωδολυτικού συστήματος και της ενδοαγγειακής θρόμβωσης .Χρησιμοποιείται για την ανίχνευση καταστάσεων όπως η θρομβοφλεβίτιδα ή πνευμονική εμβολή.
5. Αιματολογικές εξετάσεις για ανωμαλίες στο ανοσοποιητικό σύστημα
- Αυτοαντισώματα: Χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση αυτοάνοσων νοσημάτων. Περιλαμβάνουν αντισώματα όπως ANA, ANCA και άλλες ομάδες που υποδεικνύουν αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
- Λεμφοκύτταρα :Ανάλυση για τη μέτρηση των λεμφοκυττάρων που είναι υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού, ιδιαίτερα σε μολύνσεις ή καρκινικές καταστάσεις.
6. Εξετάσεις για καρκίνους και λευχαιμίες
- Βλαστικά κύτταρα: Στη λευχαιμία, τα βλαστικά κύτταρα (νεαρά κύτταρα) αυξάνονται με μη φυσιολογικό ρυθμό.
- Μυελοβλάστες, λεμφοβλάστες: Χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση των διαταραχών του αίματος, όπως η οξεία μυελογενής λευχαιμία.
🩺 Πότε συνιστώνται οι αιματολογικές εξετάσεις:
- Πόνος στο στήθος, δύσπνοια, ή αδυναμία: Για να εξεταστεί αν υπάρχει αναιμία ή προβλήματα με τα λευκά αιμοσφαίρια ή τις αιμορραγικές διαταραχές.
- Λοιμώξεις ή πυρετός: Για να εκτιμηθεί η παρουσία λοίμωξης και να προσδιοριστεί ο τύπος της (ιική ή βακτηριακή).
- Αιμορραγία ή μώλωπες χωρίς αιτία: Για να εξεταστεί η πήξη του αίματος και η λειτουργία των αιμοπεταλίων.
- Πόνοι στις αρθρώσεις, δερματικά εξανθήματα ή γενική αδυναμία: Για να αναγνωριστούν αυτοάνοσα νοσήματα ή φλεγμονές.
- Προβλήματα με την ανοσία: Εξετάσεις για το επίπεδο των λευκοκυττάρων και την παρουσία αυτοαντισωμάτων.
- Προβλήματα με την αναπνοή ή την κυκλοφορία του αίματος: Χρησιμοποιούνται για να εκτιμηθεί η κατάσταση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και του αιματοκρίτη.