Γνωστές και ως θεραπευτικό ή φαρμακολογικό monitoring. Είναι σημαντικές για να ελέγχεται αν ένα φάρμακο βρίσκεται σε θεραπευτικό εύρος – δηλαδή, σε επίπεδα που είναι αποτελεσματικά αλλά όχι τοξικά.
✅ Τι είναι οι εξετάσεις επιπέδων φαρμάκων;
Είναι αιματολογικές εξετάσεις που μετρούν τη συγκέντρωση ενός συγκεκριμένου φαρμάκου στο αίμα, ώστε:
- Να διασφαλιστεί η σωστή δόση και να αποτραπεί η τοξικότητα
- Να αποφευχθούν παρενέργειες ή τοξικότητα
- Να αξιολογηθεί η συμμόρφωση του ασθενούς στη φαρμακευτική αγωγή
- Να προσαρμοστεί η δόση σε ασθενείς με ηπατική ή νεφρική δυσλειτουργία
🔬 Ποια φάρμακα συνήθως παρακολουθούνται;
- Αντιεπιληπτικά
- Φαινυτοΐνη
- Καρβαμαζεπίνη
- Βαλπροϊκό οξύ
- Λεβετιρακετάμη
- Ανοσοκατασταλτικά
- Κυκλοσπορίνη
- Tacrolimus / FK506
- Sirolimus / Everolimus(Συνήθως σε μεταμοσχευμένους ασθενείς)
- Καρδιολογικά
- Διγοξίνη – για καρδιακή ανεπάρκεια/αρρυθμίες
- Αμιωδαρόνη
- Θεοφυλλίνη (Theophylline) – για άσθμα ή ΧΑΠ
- Αντιβιοτικά (σε βαριές λοιμώξεις ή ΜΕΘ)
- Βανκομυκίνη
- Γενταμυκίνη
- Αμικασίνη
- Ψυχιατρικά
- Λιθίου (χρήση στη διπολική διαταραχή)
- Κλοζαπίνη (Clozapine) – για σχιζοφρένεια
- Αμιτριπτυλίνη και άλλα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά
🕒 Πότε λαμβάνεται το δείγμα;
- Trough level: Λίγο πριν την επόμενη δόση (συχνότερα).
- Peak level: Λίγο μετά τη χορήγηση (λιγότερο συχνό, αλλά σημαντικό σε κάποιες περιπτώσεις π.χ. αμινογλυκοσίδες).
- Πρέπει να καταγράφεται πότε λήφθηκε η τελευταία δόση, δόση/σχήμα, και αν υπάρχουν άλλα φάρμακα που επηρεάζουν τον μεταβολισμό του.
⚠️ Τι επηρεάζει τα επίπεδα φαρμάκου;
- Νεφρική/ηπατική λειτουργία
- Ηλικία/βάρος
- Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα
- Τρόπος χορήγησης (IV, PO κλπ.)
- Χρόνος μέτρησης